Việt Nam quản trị tài nguyên thế nào?
Thứ ba, 22/10/2013 | 23:16 GMT+7
“Quản trị tốt nguồn tài nguyên như quặng, than, dầu khí và thậm chí là tài nguyên nước sẽ góp phần giải quyết thách thức về năng lượng cho tương lai.” - Đó là quan điểm chung của hầu hết các chuyên gia kinh tế và môi trường tại Hội thảo quốc tế “Quản trị tài nguyên khoáng sản: Việt Nam đang ở đâu?”. Hội thảo do Bộ Tài nguyên và Môi trường; Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tổ chức ngày 8/10/2013.
Cục trưởng Cục kiểm soát hoạt động khoáng sản (Bộ Tài nguyên và Môi trường) Lại Hồng Thanh cho biết, qua thanh tra gần 1.000 hồ sơ cấp phép khai thác khoáng sản của 57/63 tỉnh - thành phố trên cả nước thời gian qua cho thấy, nhiều địa phương đã cấp phép tràn lan và gây thất thoát nguồn tài nguyên khoáng sản.
Trao đổi với PV tietkiemnangluong.vn bên lề Hội thảo, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) TS Vũ Tiến Lộc cho hay, Việt Nam có nguồn tài nguyên khoáng sản khá đa dạng và phong phú với khoảng 60 loại khoáng sản ở tại hơn 5.000 mỏ, điểm quặng. Thời gian qua, ngành khai khoáng đã có những đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế đất nước.
Từ năm 2000 cho đến nay, ngành khai khoáng đóng góp vào khoảng 11% tổng GDP Quốc gia và gần 25% thu ngân sách hàng năm của Nhà nước. Ngành khai khoáng cũng đã tạo được nhiều công ăn việc làm với hơn 430.000 lao động hiện đang làm việc; đồng thời góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và cung cấp nguyên liệu đầu vào cho nhiều ngành công nghiệp khác.
|  Quản trị tài nguyên tốt cũng có nghĩa là tiết kiệm được nguồn năng lượng của tương lai. Ảnh: Ngọc Thọ |
Tuy nhiên, theo TS Vũ Tiến Lộc, công tác quản trị tài nguyên khoáng sản thời gian qua của chúng ta cũng còn nhiều bất cập. Cụ thể, khai thác và xuất khẩu thô tài nguyên vẫn là tình trạng phổ biến, hiệu quả sử dụng tài nguyên thấp, tỷ lệ thất thoát cao và để lại nhiều hậu quả đối với môi trường và xã hội. Và một trong những nguyên nhân dẫn đến những yếu kém đó là do sự thiếu minh bạch trong quá trình quản lý, cấp phép, khai thác và sử dụng tài nguyên khoáng sản.
Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Mai Xuân Hùng cho rằng, thực tế đáng buồn là nơi đâu có tài nguyên khoáng sản và được khai thác thì nơi đó vẫn rất nghèo, môi trường thì bị hủy hoại và cơ sở hạ tầng cũng yếu kém.
Chủ tịch VCCI Vũ Tiến Lộc cho rằng, trên thế giới đã có nhiều giải pháp toàn cầu có tính hiệu quả cao được thực hiện đặc biệt là Sáng kiến minh bạch ngành công nghiệp khai khoáng (EITI) khởi xướng từ năm 2002 bởi cựu Thủ tướng Anh Tony Blair tại Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu về Phát triển bền vững Johannesburg, Nam Phi. Và tính đến nay, thế giới đã có 39 quốc gia thực thi sáng kiến với sự tham gia của hàng trăm công ty khai khoáng hàng đầu các quốc gia.
EITI đang được xem như là một trong những công cụ hữu ích để giúp các quốc gia giàu tài nguyên quản lý tốt hơn tài nguyên thiên nhiên và đảm bảo cho ngành khai khoáng có những đóng góp tích cực hơn trong quá trình phát triển. Do đó, Việt Nam cần tính toán tham gia tham gia EITI nhằm tạo ra một môi trường minh bạch hơn trong ngành khai khoáng.
Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh - nguyên Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương (CIEM) thì khẳng định việc cần kíp ngay bây giờ là phải đánh giá năng lực giám sát của các cơ quan chuyên môn, quy định rõ trách nhiệm của chính quyền địa phương trong giám sát, chịu trách nhiệm.
| "Việc Bộ Công Thương đang gấp rút hoàn thành báo cáo trình Thủ tướng Chính phủ về việc tham gia Sáng kiến EITI trong thời gian sớm nhất. Đây có thể xem là tin vui và khích lệ với những tổ chức hoạt động phi lợi nhuận hỗ trợ phát triển bền vững, giảm thiểu rủi ro thiên tai, bảo vệ môi trường.” - Giám đốc quốc gia Oxfam tại Việt Nam Andy Becker. |
Ngọc Thọ